De discussie over drugstesten op feesten is naar aanleiding van het xtc-slachtoffer op Amsterdam Dance Event opgelaaid. De doodsoorzaak van de andere twee vermoedelijke drugsslachtoffers is nog niet definitief vastgesteld, maar dat weerhoudt de politiek er niet van om hun standpunten luidkeels in de media te verkondigen. D66 wil drugstesten weer gemeengoed maken tijdens grote evenementen. Is dat pragmatisch drugsbeleid, of een populistische schijnoplossing? ‘Het is praktisch onmogelijk om op locatie een waterdichte test te doen.’

Al jaren staan politieke partijen lijnrecht tegenover elkaar wat betreft het testen van drugs op evenementen. Het verbod op testen dat in Nederland sinds 2002 van kracht is, is een wet waar premier Rutte nog met volle overtuiging achter staat. In tegenstelling tot Rutte wil D66 dat het weer mogelijk wordt om pillen op de avond zelf te testen. Daarmee gedoog je in feite drugs op feesten, maar volgens D66 moet de focus vooral komen te liggen op drugsvoorlichting.

DJB sprak met Reinier Dantzig, woordvoerder D66. ‘Drugs testen op evenementen is een deel van de oplossing. Als er vervuilde pillen in omloop zijn, lijkt het mij een goed idee om te gaan testen op evenementen. Wij vinden dat er wat aan het zero tolerance-beleid moet gebeuren. Het blijkt dat 60 procent (Het Grote Uitgaansonderzoek 2013 red.) van de bezoekers op een feest drugs gebruiken. Tegelijkertijd is door het zero tolerance-beleid de angst onder de gebruiker toegenomen. Men durft niet naar de EHBO als het even niet lekker gaat. In plaats daarvan wordt iemand afgeschermd op de tribune. Daar maken wij ons grote zorgen om. Testen zou alleen maar kunnen als we een veel pragmatischer drugsbeleid voeren bij partydrugs en dat op festivals testen.’ 

…'Jellinek: ‘Wij zijn in de huidige situatie geen voorstanders van het terug brengen van testen op de dansvloer’…

Verkeerde discussie
Het is lastig om een discussie te voeren over testen op evenementen omdat eerst de discussie over het zero tolerance-beleid gevoerd zou moeten worden, zegt Floor van Bakkum van verslavingszorginstelling Jellinek. ‘Wij zijn geen voorstanders van het terugbrengen van testen op de dansvloer. Dat heeft meerdere redenen. Ten eerste is het praktisch gezien heel erg moeilijk. Het huidige testsysteem is niet geschikt voor op feesten. Met een sneltest op feesten is de herkenbaarheid van foute bestandsdelen niet heel erg hoog. Daarnaast is het ook zo dat er een zero tolerance-beleid is op de meeste feesten en een testservice past daar niet in, dan geef je een verkeerd signaal af. Wij hebben doordeweeks de capaciteit om drugs te laten testen en hebben hier ook de mogelijkheid om voorlichting te geven.’

Daan van der Gouwe van het Trimbos-instituut sluit zich bij die mening aan. Wanneer je bij de poort een zero tolerance-beleid hanteert kan je niet twee meter verder een drugstest faciliteren. ‘Sinds 2002 werken wij met het Drugs Informatie en Monitoring Systeem (DIMS) alleen nog met testen op kantoor. Het is de beste manier om drugs te testen. Kunnen we pillen niet herkennen aan de hand van een Marquis-test (test die wordt gebruikt op evenementen), een determinatielijst, of aan onze database, dan gaan ze door naar het lab. Daar kan men veel gedetailleerder kijken naar de samples die binnenkomen. Je moet voorafgaand aan een evenement een preventieve boodschap verkondigen, niet op de avond zelf. Mensen zijn dan al in de feeststemming en gebruiken die pil mogelijk uiteindelijk toch wel.’ Het doel van het DIMS is om de markt van illegale drugs te volgen en als het nodig is daarop te interveniëren. Daarvoor is het huidige systeem volgens Van der Gouwe ontworpen en wordt het DIMS door het Ministerie van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) voor betaald.

Betrouwbaarheid
De apparatuur om op feesten te testen is er, maar bieden die 100 procent zekerheid over de inhoud van een pil? Nee. De zogeheten Marquis-test geeft een beter inzicht over wat er in een pil zou zitten. Echter, de test zegt alleen of de pil de stof MDMA (werkende stof in xtc) bevat. Het zegt niks over de hoeveelheid die er in een pil zou zitten of andere gevaarlijke stoffen. Waarom dan toch testen op feesten vroegen we aan Dantzig. ‘Het gaat om de combinatie van testen en voorlichten. Als wij iets getest hebben waarvan we niet zeker weten wat het is, kunnen we op dat moment benadrukken: ‘‘Doe het niet’’. Het gaat erom dat we dit soort incidenten moeten zien te voorkomen.’

Bij verschillende drugstestpunten in het land kun je je xtc-pil laten testen op giftige stoffen. Charles Dorpmans, dims-coördinator bij verslavingsinstelling Novadic-Kentron, zegt dat de betrouwbaarheid van de testen 98 procent is. ‘Bij twee procent van de testresultaten moet je een slag om de arm houden.’ Ook hij benadrukt het belang van voorlichting. ‘Wij grijpen een testmoment aan om voorlichting te geven.’ Hij vindt dat we de situatie rationeel moeten blijven benaderen. ‘Het gaat bij het ADE om een incident, het is niet dat er honderden doden tegelijk vallen.’

…‘De politieke lobby tegen alcoholmisbruik is heel erg mild, wat natuurlijk logisch is want daar gaat gigantisch veel geld in om’…

Alcohol vooralsnog grootste probleem
Als er 350.000 mensen vijf dagen lang aan het feesten zijn, zijn incidenten niet te voorkomen. Om het in perspectief te plaatsen: afgelopen week stierven er wereldwijd 115.000 mensen aan tabak en 63.000 aan alcohol. Het aantal ambulanceritten als gevolg van alcoholmisbruik is vele malen groter. ’Er zijn 1,1 miljoen probleemdrinkers in Nederland, dat is 1 op de 16,’ zegt Dorpmans. In die zin is de politieke lobby tegen alcoholmisbruik heel erg mild, wat natuurlijk logisch is want daar gaat gigantisch veel geld in om. Bovendien zijn de drie eigenschappen van harddrugs: A. Je hebt steeds meer nodig, B. Er is kans op lichamelijke  verslaving C. Er is kans op geestelijke verslaving. Maar deze drie regels gelden niet voor MDMA, dus waar hebben we het dan nog over?’ 

Als je kijkt naar de cijfers van alcoholgerelateerde incidenten zijn die vele malen groter dan de problemen die ontstaan door drugsmisbruik. ‘Alcohol is een veel groter probleem. Elke dode die er valt is er natuurlijk een te veel, en elk slachtoffer dat we hadden kunnen voorkomen ook,’ aldus van Bakkum.

Ook Van der Gouwe predikt nuance. 'Als je kijkt naar overlijdensoorzaken is xtc een veel minder groot probleem dan alchohol, er is nog nooit iemand overleden na het drinken van één glas alcohol, terwijl we uit de praktijk weten dat dit wel kan gebeuren na het nemen van één pil, ook al is dat uitzonderlijk.'

Onverantwoord drugsgebruik
Het MDMA-gehalte in xtc is in de loop der jaren hoger geworden. Toch vallen de meeste slachtoffers vanwege onverantwoord gebruik. Dan kun je testen en voorlichten wat je wilt, er zal altijd een kleine groep zijn die lak heeft aan de spelregels van drugs. Volgens Van Bakkum is er ongeveer een á twee keer per jaar (het schommelt) een negatieve uitslag na het testen van een pil. Op het moment dat die pillen een gevaarlijke stof bevatten treedt Jellinek naar buiten met een waarschuwing. Overlijden gebruikers eerder aan onverantwoord gebruik of aan vervuilde pillen? ‘Daar bestaan geen harde cijfers van. Maar mijn ervaring is dat er steeds vaker mensen zijn die 'schone' xtc gebruiken en daar niet verstandig mee omgaan. Het is niet altijd zo dat je meteen overlijdt aan een pil waar een verkeerde stof in zit. En je kan ook overlijden aan een overdosis MDMA. Daarom is het hoe dan ook belangrijk om te weten hoeveel milligram er in de pil zit die je wilt gaan gebruiken,’ aldus Van Bakkum.

…‘Het is duidelijk dat mensen niet goed weten hoe zet met drugs om moeten gaan, ondanks alle voorlichtingen’…

Dat tijdens het Amsterdam Dance Event 60 procent van de bezoekers iets anders gebruikt dan alcohol is volgens Dorpmans een feit. Hij maakt zich zorgen over de onwetenheid van gebruikers. ‘Het is duidelijk dat mensen niet goed weten hoe ze met drugs om moeten gaan, ondanks alle voorlichtingen.’

Vorig jaar vonden er ook fatale incidenten plaats na het gebruik van xtc. Volgens Van der Gouwe was hier sprake van een hoge dosering van MDMA en niet zozeer giftige stoffen. ‘Mensen zijn zich er niet van bewust dat die pillen zo hoog gedoseerd zijn. Dat kan je voorkomen door je drugs te laten testen en je beter te verdiepen in de materie. Men denkt vaak dat xtc geen kwaad kan en natuurlijk gaat het ook negen van de tien keer goed, maar de laatste jaren gaat het steeds vaker fout en daar maken we ons zorgen over.’

Oplossingen
Door de exponentiele groei van de dansescene zijn het voor veel verslavingsinstellingen drukke tijden. De budgeten voor voorlichtingsactiviteiten zijn hetzelfde gebleven en in verschillende regio’s zelfs gekrompen. ‘Er zou ten eerste meer budget moet komen voor betere voorlichtingsgelegenheden in het uitgaansleven. Ten tweede denk ik dat de dansescene ook zelf zijn verantwoordelijkheid moet nemen,’ zegt van Bakkum. Ze is van mening dat organisatoren hier ook een rol in moeten spelen. ‘Zelf voeren wij op internet een doorlopen discussie over verantwoord gebruik. De organisatoren zouden er voor kunnen kiezen om die tips met hun bezoekers te gaan delen.’ 

Voorlichtingen van meerdere kant dus. Ook Dantzig (D66) is het hier mee eens, maar is wel van mening dat dit ondersteund kan worden door testen op locatie. ‘Als we hebben getest en we weten welke pil het is kunnen we het alsnog afraden. Daar zit hem voor mij de uitdaging, al realiseer ik mij ook dat het moeilijk is.’

Incidenten als deze vallen niet uit te sluiten, beaamt ook Van der Gouwe ‘We kunnen dit nooit helemaal oplossen. Risicoloos drugsgebruik bestaat niet, maar je kan de risico’s wel verkleinen door je goed voor te bereiden.’