Over hiphop uit Zwolle is de afgelopen vijftien jaar genoeg geschreven, terwijl de dance- en elektronicascene altijd onderbelicht is gebleven. DJBroadcast toog naar Zwolle en belicht sleutelfiguren uit zowel de oude garde (Delic, Kubus, Seven League Beats) als de nieuwe lichting (SonurBer, Cloack). Ook spraken we met de organisatie van elektronica-event STROHM in poppodium Hedon. Schud even flink aan stadsicoon De Peperbus en strooi wat eigenzinnige spacerijen door je Zwolse mosterdsoep of Hanzebitter.

Over de nog immer florerende hiphopscene in Zwolle is dus volop gesproken en geschreven. Veel minder bekend is de boeiende maar verborgen elektronische scene. Allereerst onder aanvoering van de oudere garde met gearriveerde producers en beatmakers als Kubus, A.R.T., Delic (ex-Opgezwolle) en het meer in de underground opererende Seven League Beats. Daaronder nog een bodemlaag acts uit de ‘nieuwe lichting’, zoals SonurBer, Cloack en Lenn Will. Doordat Zwolle als stad vrij geïsoleerd ligt ten opzichte van de Randstad wordt er niet echt gekeken naar wat er elders in Nederland gebeurt, waardoor de parallel van de eigenzinnige hiphopsound ook door te trekken valt naar de elektronische scene. Daardoor ontstaan vaker onderlinge en bijzondere projecten.

Playlist: het beste uit Zwolle

Zelf woonde ik tien jaar in de pittoreske Hanzestad aan de IJssel waar ik na m’n studie Journalistiek jaren bleef hangen en werken. En ook nu kom ik nog regelmatig vanuit 020 naar 038 om vrienden, optredens of een voetbalpot van PEC te zien. Welkom in het verre oosten.

Onderweg met de sprinter van Amsterdam naar Zwolle ligt in elk geval het mooiste stukje treinreis van Nederland: een trip dwars door de Oostvaardersplassen. Terwijl iedereen in z’n smartphone verzonken is, kijk ik op een druilerige middag uit over oneindig lijkende ruige natuurlandschappen. Lappen groen trekken langs, terwijl op de Discman de beukende beats van het onderbelichte Kubus-album Kick Snare Snicker (2013) klinken. Als de trein even later de rode Hanzeboogbrug over de IJssel passeert, is het nog steeds kloteweer.

Op het station pak ik de bus naar Holtenbroek waar ik in een gigantische plensbui in rap tempo doorloop naar de woning van topproducer en kunstschilder Peter Blom, beter bekend als Delic. Blom zette met zijn fenomenale producties voor Opgezwolle tussen 2001 en 2007 de Zwolse hiphop op de kaart met unieke, avontuurlijke beats. Totdat hij tien jaar geleden plotseling op het hoogtepunt stopte, een wereldreis ging maken en zich stortte op de schilderkunst. Hij maakte tussen de 30 en 40 doeken. Eenmaal binnen is de artistiek ogende Blom (blokjestrui, muts, gekleurde brilglazen en baardje) bijna klaar met het bakken van vier kleine gehaktballen die geserveerd worden aan de rand van het bord waarin hij ook de zelfgemaakte broccolisoep voorschotelt. Geen alledaagse combi, zo’n gehaktbal half in je soep, maar Delic ís ook geen alledaagse verschijning.

“STROHM is de enige in Zwolle die het publiek durft uit te dagen. De perfecte combinatie tussen showcase en gevestigde namen”

Multidisciplinair project
Na drie kwartier aan de keukentafel off the record over zaken als Opgezwolle te hebben gesproken, verkassen we op de bovenverdieping naar de plek where the magic happens: de studio én atelier in dit geval. Een ruimte gevuld met steenwol, speakers, pc, beeldschermen, synths en allerhande elektronica waaronder een bulk distortion-apparatuur om zijn sound net even smeriger te maken. Blom, die bekendstaat als een kluizenaar en perfectionist (“een blessing en een ziekte”), zegt zelf dat hij heel weinig meekrijgt van de Zwolse elektronicascene. “Ik ken Lenn Will en weet dat Rob en Dries (Seven League Beats) bezig zijn. Kubus spreek ik af en toe. Hij was bezig met nieuwe muziek, die we nog zouden luisteren, maar dat is toen verwaterd. Verder heb ik geen idee.”

Over de opmerking dat Zwolle als stad vrij afgelegen ligt en daardoor qua sound eigenzinnig is, zegt Blom: “Misschien heb je wel een punt. Ik denk wel dat het meespeelt en helpt dat Zwolle niet in de Randstad ligt of beïnvloed wordt door scenes die in de buurt actief zijn.”

Wie freaky beats van weleer van Delic verwacht, komt bedrogen uit. Zijn focus ligt nu meer op songs. “Na Opgezwolle dacht ik: mijn god, je kan zóveel doen met een vocal. Het is zó interessant om dat hele spectrum te verkennen.” Eind 2017 komt Delic’s nieuwe project uit. “Ik wil er niet teveel over zeggen, maar het is een multidisciplinair project. Je kan het ook zien als een heel uitgebreid conceptalbum. Het zijn meer songs dan beats. Als ik mijn muziek zou omschrijven zou het een soort combi zijn van Squarepusher, Dr. Dre, ABBA en fadomuziek.

Gekke elektronica, weirde gipsy stringetjes en spunky saxofoonsolo’s in een sausje van spekkige triphop. Maar het is niet alleen muziek. Ik heb aan dit Engelstalige project vijf jaar gewerkt en dit jaar gaat het naar buiten. Ik wil mensen hypnotiseren met muziek. Ze even pakken en meenemen naar een andere plek. Dat kan door hele harde beats, maar ook met hele dromerige muziek. Ik ben altijd op zoek naar die factor wat maakt dat je echt even gelift wordt.” Even later nipt Delic van een glas water en laat in zijn epicentrum songs horen van zijn nieuwe project. Diverse gastmuzikanten. Heldere volle producties. Aardig wat bombast, maar ook songs die barsten van de muzikaliteit en variatie. Daarna gooit hij er nog wat toffe nieuwe beats tegenaan die we van hem gewend zijn en showt de autodidact een nieuwe serie prachtige schilderijen die hij typeert als ‘magisch realisme’. 

Les van Delic
Een nieuwkomer in de Zwolse scene is de 27-jarige Lenn Will (Lennart Huitema). Op zijn digitaal gereleaste EP Tomorrow (2016) verkent hij het grensgebied tussen dromerige downtempo beats, elektronica en instrumentale hiphop. Saillant detail: Lennart heeft les gehad van Delic. Dat is bijvoorbeeld te horen in titeltrack Tomorrow, waarin typische Delic-invloeden zoals drums en bleepjes uit de boxen denderen. In welk opzicht is Lenn Will geholpen door Delic? “Allereerst door zijn producties, die altijd een bron van inspiratie zijn geweest. De lesdagen waren een bijzondere ervaring,” vertelt Lennart. “Los van de vele tips & tricks heb ik veel motivatie gehaald uit de lessen over projectaanpak. Zo ontstond het plan om binnen zes maanden een EP uit te brengen. Hoewel die termijn ruimschoots is overschreden, groeide meer dan ooit het besef dat mijn muziek gehoord moest worden. Ik merkte dat het stellen van een ambitieus doel onmiddellijk voor meer focus zorgt en dus betere resultaten oplevert. Verder leerde ik voor het eerst hoe belangrijk de akoestische behandeling van je ruimte is. Door de juiste afstelling hoor je beter wat je aan het doen bent in je mix en voorkom je nare verrassingen wanneer je jouw muziek op andere speakers gaat checken.”

''Kubus tovert rauwe, analoge sounds uit zijn kabelspaghetti''

Modulaire synths
Kubus (Bart van de Werken) behoort met zijn 41 jaar inmiddels tot de oude garde onder de Zwolse producers. Hij maakte op zijn gerenommeerde album Buitenwesten (2004) beats voor o.a. rappers Rico & Sticks, Duvel en Jawat. Flirtend met electro, techno, hiphop, elektronica en dubstep drukte ‘Kuupie’ met zijn solowerk én gezamenlijke projecten met Rico, Sticks en Bangbang een enorme stempel op de Zwolse hiphop- en elektronicascene. Momenteel zit de producer echter alweer een flinke poos volop in de modulaire synths. Tijdens een Modular Night Liveset op ADE in het Compagnietheater vorig jaar werd duidelijk hoezeer de Zwollenaar in zijn element is als hij alle registers kan opentrekken en in volledige vrijheid kan freaken met knoppen en draden op enorme analoge modulaire synthbakken.

Als een wetenschapper in een laboratorium tovert Kubus rauwe, analoge sounds uit zijn kabelspaghetti. Het bevestigt weer eens dat hij op een avond als deze met ook Colin Benders (Kyteman) en Sjam Sjamsoedin een enorme experimenteerdrang heeft. Op Instagram komen geregeld filmpjes voorbij van Kubus en z’n ‘eurocrack’-verslaving (Eurorack-modules) en wisselen hij en Benders tips & trucs uit. Ook op Lowlands, in een uitverkochte HMH en tijdens een volle #OpgezwolleTotNu show in Ziggo Dome mocht Kubus losgaan op z’n bakken. Daar houdt het echter niet op, want via videodienst Twitch en Facebook worden ook regelmatig livestreams van opnamesessies gedeeld. Voor de freaks: op internet circuleert een filmpje uit 2012 waarbij Van de Werken in zijn studio ramvol apparatuur in vogelvlucht wat spullen laat zien. Een compressor (“die kun je voor heel weinig op internet scoren”), Korg MS-10 (“heel veel gebruikt”), een Dynachord Echocord Super (“deze bak is wel echt leuk”) en kleine synths zoals de Teenage Engineering OP-1, een heel kleine synthesizer, drumcomputer en sampler ineen. ‘‘Daar kun je eigenlijk alles mee. Je kan ermee opnemen, er zit een radio in, dus ja, vet! Die gebruik ik de laatste tijd het meest.” Momenteel is Kubus bezig met een nieuw Rico & Sticks-album.

Ook producer A.R.T. (Ali Reza Tahoeni) - een ander sleutelfiguur uit de Zwolse scene - maakt beats voor die plaat. Hij ontpopte zich tot hofleverancier van de huidige Zwolse hiphopsound door in 2009 het album Colucci Era van Fakkelbrigade te produceren, en een jaar later Alledaagse Waanzin met Sticks te droppen. 2014 was voor A.R.T. een enorm productief jaar, met releases van Irie met Rico, Les Demoiselles met Freez en Typhoons Lobi Da Basi, dat hij samen met Dries Bijlsma produceerde. Toch reiken de producties van A.R.T. veel verder dan alleen hiphop en reggae, want ook invloeden uit funk, soul en elektronica zijn karakteristiek voor z’n sound. A.R.T. in een eerder interview: “Produceren blijft een creatief vak, maar tegelijk ook een ambacht. Je moet up to date blijven, telkens experimenteren met nieuwe dingen en stijlen en nieuwe samenwerkingen aangaan met artiesten.”

Elektronica-avond STROHM
Dat er naast de genoemde namen ook op andere plekken in de ‘Blauwvingerstad’ geanticipeerd wordt op elektronische muziek bewijst poppodium Hedon. In november 2015 werd daar afgetrapt met de maandelijkse elektronica-avond STROHM: een initiatief van Hedon-programmeurs Paul van ’t Veer en Erik Delobel. Het concept was veelbelovend, experimenteel en uitdagend. “Erik en ik delen een passie voor indie-electronics,” verduidelijkt Van ’t Veer.

“Erik iets meer richting singer/songwriter, ik wat meer richting beats. Voor ons was het lastig om in die richting te programmeren. Op zichzelfstaand moeilijk om als concert neer te zetten in de kleine zaal en voor een reguliere dansavond vaak te obscuur voor een grote zaal. Daarnaast blijft het Zwolle. Fijnproeverspubliek en mensen die zich graag laten verrassen zijn hier nu eenmaal niet in overvloed. We besloten er een maandelijkse avond van te maken onder de noemer STROHM. Altijd op een donderdag aan het einde van de maand van 21.00 tot 01.00 uur. We zijn er erg tevreden over. Iedere avond is weer anders, maar heeft door de sfeer (visuals James Lost) en kwaliteitsgarantie toch altijd iets herkenbaars. Het blijft elke maand hard pushen, maar we hebben inmiddels wel echt een community op de been.”

Memorerend aan voorgaande edities blikt diezelfde DJ Pauluz terug op zijn persoonlijke hoogtepunten. “De eerste keer met Polynation vond ik heel tof. Verder onder meer Gosto, Palmbomen II, Falco Benz, Betonkust, Know V.A., Dollkraut, ZES!, Herbstlaub en de avond in de grote zaal met Venetian Snares en Kubus. Iedere avond was eigenlijk op zijn eigen manier geslaagd.”

Fris
Inmiddels is STROHM samen met Breakbaar dé belangrijkste spot voor elektronische muziek in Zwolle. Voorheen was dat Blizzurd, een avond met de nieuwste elektronische muziek en vooral beats georiënteerd. “Erg populair ten tijde van de dubstephausse, maar daar tevens aan kapot gegaan,” legt Van ’t Veer uit. “Nu inderdaad STROHM en Breakbaar (focus op drum ’n bass). Verder hebben we met DEEP een populaire techno-avond met regelmatig een dikke avontuurlijke liveset. Sociaal-culturele vereniging Eureka was een tijd een leuke plek, maar is al jaren geen hotspot meer. Er zijn nog wel af en toe kleinschalige ‘raves’ in (anti) kraakpanden waar de oude colonne vrijgevochten geesten tezamen met wat jonge aanwas allerhande apparatuur bij elkaar gooit om hard te gaan op tekno, electro en acid.”

Rob Peters van Seven League Beats erkent dat STROHM (in maart/april staan David Douglas, Oshlo en het Zwolse deephouseduo Propulsive op de line-up) momenteel een belangrijke rol speelt in de Zwolse elektronische scene. “Daar boeken ze de bekende en onbekende nieuwe acts, die vervolgens heel goed gaan. Het is vet als daar iets staat wat niemand kent dat vervolgens op bijvoorbeeld Noorderslag aanslaat. Je hebt momenteel ook nog verschillende technoparty’s, maar wat betreft de frisse nieuwe dingen moet je bij STROHM zijn.”

Ook producer Cloack (Bram Ruiter) die opereert op het grensvlak tussen IDM en elektronica en zijn muziek omschrijft als ‘filmisch, narratief en onderzoekend’ is vol lof over STROHM. Ruiter: “Ik bezoek in Zwolle eigenlijk alleen STROHM, want dat is leuk en heeft vaak een hele prettige verrassende line-up. STROHM is ook de enige in Zwolle die het publiek durft uit te dagen. De perfecte combinatie tussen showcase en gevestigde namen. Ik zal niet afreizen naar een andere stad voor zoiets. Dat heb ik vroeger gedaan, maar elke keer als ik er sta valt het altijd weer tegen. Dat is me de moeite niet waard. Dan luister ik liever de plaat thuis of met wat vrienden op de bank, wat vaak sowieso de beste vorm is om muziek te ervaren. Ik vind livemuziek ondergeschikt aan het album en de productie.”

Cloack die met IIIV en Room twee uitstekende digitale EP’s uitbracht, is online best lastig te vinden. Hij verdient eigenlijk meer luisteraars, maar zegt ook dat ie geen muzikant is en praktisch nooit optreedt. “Ik vind creatie belangrijker. Een idee hebben en daarmee iets maken wat eerder niet bestond. Ik waardeer het internet zo omdat er geen grenzen zijn. Muziek is niet meer per definitie aan een locatie gebonden. Via Twitter, Soundcloud en Bandcamp kun je net zo ver komen, zo niet verder. Mijn eerste plaat Room werd op cassette uitgebracht door het kleine Amerikaanse label Chill Mega Chill. Ik heb demo’s verstuurd naar grote en kleine labels en daar goede feedback op gekregen. Dit heb ik vooral gedaan omdat ik gek op cassettes en vinyl ben, maar ook om onderdeel te zijn van hun catalogus. Ik zou dolgraag eens een plaat willen uitbrengen op Warp of Hyperdub, om schouder aan schouder met mijn helden te staan.’’

Amerikaanse filmscore
Rob Peters vormt sinds 2009 samen met Dries Bijlsma het producersduo Seven League Beats (7LB). Terwijl Peters uit de drum ’n bass-hoek komt, staat Bijlsma vooral bekend als (live)gitarist en producer van o.a. Typhoon. Peters: “Ik weet niet precies hoe dat komt, maar ergens voelt het wel alsof we hier in Zwolle een beetje in onze eigen wereld zitten wat helpt om een eigen geluid te creëren. Qua eilandjes valt het mee. Er zijn veel artiesten die zich in beide werelden begeven, zoals bijvoorbeeld Kubus en wij, maar de scheidslijn tussen elektronica en hiphop vervaagt sowieso een beetje.” Dat is vooral te horen op de twee 7LB-albums OnderBuikBasBoxBangers en Découpage die balanceren tussen elektronica, dubstep, drum ’n bass en hiphop.

Maar hoe tof veel Zwolse releases ook klinken, toch wordt er in Nederland amper gekeken naar Zwolle op het gebied van dance/elektronica. Ligt de focus teveel op de Randstad? Dries Bijlsma denkt van wel: “Met alle respect, in de Randstad leeft toch soms het gevoel dat de wereld ophoudt als je richting ‘de provincie’ gaat. Verder is het zo dat de Zwolse scene vrij eigenzinnig is met als gevolg dat sommige dingen juist heel goed, maar andere ook minder goed opgepikt worden.”

Evenals Bijlsma is Peters live te zien tijdens shows van Typhoon. Peters: “Bij Typhoon spelen we met een band van tien man gigantische shows. Daar is mijn rol het inbrengen van elektronica als een instrument, als een spil in het geheel. Met 7LB is de basis veel elektronischer en zijn shows meer underground. Daar kunnen we qua experiment zo ver gaan als we zelf willen en wisselt de bezetting: van puur elektronisch tot een halve band met gastrappers.” Onlangs leverde 7LB de volledige filmscore voor Redivider: een Amerikaanse sci-fi/thriller geregisseerd door Tim Smit met hoofdrolspelers Dan Stevens en Bérénice Marlohe. “Dat was echt een hele toffe ervaring,” zegt Peters trots. “We hadden iets meer dan een maand om die muziek te maken, dus we moesten naast toeren met Ty en het afronden van een andere plaat echt dag en nacht knallen om anderhalf uur muziek te maken. Het is heel tof geworden, best wel heavy qua elektronica maar echt een wereld op zich. Filmmuziek is iets waar we ons nu op gaan storten.”

‘Veel dezelfde festivalnamen’
Iemand die inmiddels ook al jaren meedraait, maar wel tot de ‘new school’-lichting gerekend mag worden is SonurBer: het muzikale alias van de 27-jarige Guus Berendsen. Hij stond twee keer op STROHM, maar deed ook experimentele sets op onder meer NGHTDVSN, Pleinvrees, ADE en in Trouw. SonurBer maakt naar eigen zeggen “sfeervolle techno; dansbaar, maar ook prima voor je brakke zondag”. Hij geeft toe dat er in de Randstad logischerwijs meer gebeurt dan in Zwolle, maar plaatst ook kanttekeningen bij de ‘ons-kent-ons-mentaliteit’ in het westen. Berendsen: “Ik vind het vanuit mijn eigen ervaring een weinig creatieve scene. Veel dezelfde namen op festivals en in de clubs. Mensen kennen elkaar, dus er is weinig ruimte voor mensen van buitenaf.” 

‘‘Ik weet wie er muziek maken en er goed in zijn, en die mensen ken ik of houd ik in de gaten’’

Over de Zwolse scene is de producer uitgesproken: “Die is erg klein. Ik weet wie er muziek maken en er goed in zijn. Die mensen ken ik of houd ik in de gaten. STROHM is eindelijk weer eens een nieuw en veelbelovend concept. Het leek een tijdje bij de wat hardere techno te blijven in Zwolle. Nu is er ruimte voor wat experimentelere muziek. Illegale party’s zijn er nauwelijks, en de festivals hier zijn voornamelijk voor de liefhebbers van hardcore en hardstyle. Daar heb ik zelf bijzonder weinig mee. Ik heb wel een connectie met Deventer, omdat daar echt wel vette feesten worden georganiseerd. Daar leeft de elektronische scene veel meer.’’

Nieuwe Elektronische Waar
Initiatieven als Nieuwe Elektronische Waar (NEW) - een platform voor producers van elektronische muziek uit Oost-Nederland dat al ruim tien jaar bestaat - geven de Zwolse scene een duwtje in de rug. Ook dit jaar konden talentvolle producers uit het oosten tracks inzenden om ontdekt te worden en zich te ontwikkelen. Binnenkort verschijnt de 2017 selectie van tien nieuwe talenten. SonurBer stond zelf een paar keer op de verzamelaars. “Dat heeft me wel een aantal leuke dingen opgeleverd. Het is een heel leuk initiatief, vooral omdat je als nieuwbakken producer vaak niet weet hoe je verder komt in je carrière. Daarbij helpt NEW je. Feedback op je tracks door gerenommeerde producers en een podium. Dat wil je natuurlijk.” Paul van ’t Veer tot slot: “De afstand van Zwolle t.o.v. de Randstad is in het verleden wel een voordeel geweest en met Delic en Kubus heb je natuurlijk niet de minste voorbeelden in huis. Eigenlijk komen zij, vooral Kubus, weer erg uit die elektronische scene voort. Dat hoor je ook duidelijk. Of er naast Kubus, Delic, A.R.T., SonurBer, Cloack, Lenn Will en 7LB nog meer acts opereren in het elektronische veld? In de house- en technohoek zie ik ze wel. Wat betreft wat experimentelere beats en elektronica vind ik ze graag, maar is het hard zoeken.”